Wylie Transliteration/Transliteration

Wylie Transliteration/Transliteration

Transliteration is a system of writing Tibetan script into English using Roman words of English alphabet where the preservation of language is given a highest priority. 

                                                             

Transliteration is a spelling of a word of one language with the alphabet of another language.
                                                            
Transliteration/Romanization: A process of writing Tibetan script using roman letters. Turnell Verl Wylie is the founder of transliteration. 
It mainly focuses on pronunciation to some extend but it largely focuses on spelling.

སྡེབ་སྒྱུར།སྡེབ་སྒྱུར་ཟེར་མི་འདི་བསྒྱུར་བྱའི་སྐད་ཡིག་གི་ཡིག་སྡེབ་ཚུ་སྒྱུར་བྱེད་སྐད་ཡིག་གི་ཡིག་གཟུགས་ནང་ཕབ་
མི་ལུ་སྡེབ་སྒྱུར་ཟེར་སླབ་ཨིན།
སྒྲ྄་སྒྱུར།བསྒྱུར་བྱའི་སྐད་ཡིག་ནང་ལུ་སླབ་སྲོལ་ཡོད་པའི་མིང་ཚིག་ དཔེར་ན་ ས་ཆའི་མིང་དང་ མི་གི་མིང་ལ་སོགས་པ་ཚུ་
སྒྱུར་བྱེད་སྐད་ཡིག་ནང་ལུ་ བྲི་དགོཔ་འཐོན་པའི་སྐབས་ལུ་མིང་འདི་ཚུ་གི་རྗོད་སྒྲ་ག་ཨིན་མི་འདི་སྒྱུར་བྱེད་སྐད་ཡིག་གི་

ཡིག་གཟུགས་ནང་ལུ་བཀོད་མི་འདི་ལུ་སྒྲ་སྒྱུར་ཟེར་སླབ་ཨིན།

དཔེར་ན་America= ཨ་མི་རི་ཀ།
                  Bangkok=བེང་ཀོག ལ་སོགས་པ་།

སྡེབ་སྒྱུར་རྐྱབ་ཤེས་ནི་གི་དོན་ལུ་ རྫོང་ཁའི་གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུ་ དབྱངས་མགོ་ཅན་དང་འདོགས་ཅན་སོགས་ཨིང་སྐད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ནང་བྲི་ཐངས་ཤེས་དགོཔ་ཡོདཔ་ལས་ དེ་གི་དོན་ལུ་ གཤམ་འཁོད་ཀྱི་ཐིག་ཁྲམ་ནང་གཟིགས།

དབྱངས་བཞི། The four vowel
རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།
ཨི (ི)	i
ཨུ (ུ)	u
ཨེ (ེ)	e
ཨོ (ོ)	o

 

 

 

Consonantགསལ་བྱེད་སུམ་ཅུ།
རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།
ཀ	ka (k)
ཁ	kha (kha)
ག	ga (g)
ང	nga(ng)
ཅ	ca (c)
ཆ	cha (ch)
ཇ	ja (j)
ཉ	nya (ny)
ཏ	ta (t)
ཐ	tha (th)
ད	da (d)
ན	na (n)
པ	pa (p)
ཕ	pha (ph)
བ	ba (ba)
མ	ma (ma)
ཙ	tsa (ts)
ཚ	tsha (tsh)
ཛ	dza (dz)
ཝ	wa (w)
ཞ	zha (zh)
ཟ	za (z)
འ	’a (’)
ཡ	ya (y)
ར	ra (r)
ལ	la (l)
ཤ	sha (sh)
ས	sa (s)
ཧ	ha (h)
ཨ	a

 

འདོགས་ཅན།Subjoined letters

ཡ་བཏགས་བདུན།The seven subjoined		ར་བཏགས།Subscribed letter		ལ་བཏགས།
རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།	རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།	རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།
ཀྱ	kya (ky)	ཀྲ	kra (kr)	ཀླ	kla (kl)
ཁྱ	khya (khy)	ཁྲ	khra (khr)	གླ	gla (gl)
གྱ	gya (gy)	གྲ	gra (gr)	བླ	bla (bl)
པྱ	pya (py)	ཏྲ	tra (tr)	ཟླ	zla (zl)
ཕྱ	phya (phy)	ཐྲ	thra (thr)	རླ	rla (rl)
བྱ	bya (by)	དྲ	dra (dr)	སླ	sla (sl)
མྱ	mya (my)	ནྲ	nra (nr)
		པྲ	pra (pr)
		ཕྲ	phra (phr)
		བྲ	bra (br)
		མྲ	mra (mr)
		ཤྲ	shra (shr)
		སྲ	sra (sr)
		ཧྲ	hra (hr)

  

མགོ་ཅན། Super script

ར་མགོ། Superscripted letter		ལ་མགོ།		ས་མགོ།
རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།	རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།	རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།	དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།
རྐ	rka (rk)	ལྐ	lka (lk)	སྐ	ska (sk)
རྒ	rga (rg)	ལྒ	lga (lg)	སྒ	sga (sg)
རྔ	rnga (rng)	ལྔ	lnga (lng)	སྔ	snga (sng)
རྗ	rja (rj)	ལྕ	lca (lc)	སྙ	snya (sny)
རྙ	rnya (rny)	ལྗ	lja (lj)	སྟ	sta (st)
རྟ	rta (rt)	ལྟ	lta (lt)	སྡ	sda (sd)
རྡ	rda (rda)	ལྡ	lda (ld)	སྣ	sna (sn)
རྣ	rna (rn)	ལྤ	lpa (lp)	སྤ	spa (sp)
རྦ	rba (rb)	ལྦ	lba (lb)	སྦ	sba (sb)
རྨ	rma (rm)	ལྷ	lha (lh)	སྨ	sma (sm)
རྩ	rtsa (rts)			སྩ	stsa (sts)
རྫ	rdza (rdz)

 

	ཝ་ཟུར།
རྫོང་ཁའི་ཡིག་གཟུགས།		དོ་མཉམ་གྱི་སྡེབ་སྒྱུར།
དྭ		dwa
ཚྭ		tshwa
ཞྭ		zhwa
ཟྭ		zwa
ལྭ		lwa
ཤྭ		shwa
ཧྭ		hwa

Wylie Transliteration Scheme Rules

·         Rule 1:

Transliterate Tibetan characters in a syllable from left to right and in stacks from top to bottom with the vowel being transliterated after the final consonant of the root letter or stack.

Example:  becomes bsgribs.

·         Rule 2:

If there is no explicit vowel mark, the implicit vowel is transliterated as “a” and placed after the final consonant of the root letter or stack.

Example:  becomes mkhan.

·         Rule 3:

Use the period(.) to horizontally display two consonants that would normally be stacked.

Example:  becomes gyon but   becomes g.yon.

·         Rule 4:

Use of the plus-sign (“+”) is required between consonants in a non-standard Tibetan stack.

 

Example:  becomes sat+twa.

·         Rule 5:

Use the plus-sign (“+”) between transliteration equivalents for multiple vowel signs above and below the same Tibetan stack. In such cases, the vowels should be transliterated from bottom to top even though this may contradict the logical order of the expanded form.

Example: rdo rje, becomes rdo+e.

·         Rule 6:

When “a” is found at the beginning of a word and lacks a vowel sound, it is transliterated as “a” otherwise it is transliterated according to the vowel sign attached to it.

 

Example:    ཨ་ཁུ་ a khu    ཨེ་མ་ ema   ཨོམ་ om

·         Rule 7:

Use capital letters to denote the following Sanskrit based Tibetan characters.

                        1.Anusvara

Example: ཨོཾoM   

                                     2. Visarga

                                     Example: དུ: duH

                                     3. The long vowels

                         Example: མཱmA  ལཱlA    ནཱnA

·         Rule 8:

Use capital letters to represent retroflex.

ཕཊphaT        ཊTa   ཋ Tha  ཌDa

Formula in Dzongkha

༡༽མིང་གཞི་ལུ་དབྱངས་ཡོད་པ་ཅིན་  མིང་གཞི་འདི་ཕྱེད་ཀ་ཐོབ།
དཔེར་ན།གསུམ།=gsum

༢༽    མིང་གཞི་ལུ་མེད་པ་ཅིན་  མིང་གཞི་འདི་ཧྲིལ་བུམ་ཐོབ།
དཔེར་ན།གནམ།=gnam

༣༽    སྔོན་འཇུག་  རྗེས་འཇུག་  ཡང་འཇུག་ཚུ་  ཕྱེད་ཀ་ཐོབ།
དཔེར་ན།མཐའ།= mtha’

༤༽    འདོགས་ཅན་ (ར་བཏགས་  ལ་བཏགས་  ཡ་བཏགས་)  ཡོད་པ་ཅིན་མིང་གཞི་འདི་ཕྱད་ཀ་ཐོབ།
དཔེར་ན།    དཔྱང་།=   dpyang

༥༽     མགོ་ཅན་  (ར་མགོ་  ལ་མགོ་  ས་མགོ)་  ཡོད་པ་ཅིན་  མིང་གཞི་འདི་  ཧྲིལ་བུམ་ཐོབ།
དཔེར་ན།   རྒལ།   rgal

༦༽     ཝ་ཟུར་ཡོད་པ་ཅིན་  མིང་གཞི་འདི་ཕྱེད་ཀ་ཐོབ།
དཔེར་ན།   རི་དྭགས།=   ri dwags

༧༽    མིང་མཐའ་ལུ་དབྱངས་མེད་པ་ཅིན་  མིང་མཐའ་འདི་  ཧྲིལ་བུམ་ཐོབ།
དཔེར་ན།    དམན་པ།=  dman pa

༨༽    ཚིག་ནང་  (ག) གི་ཤུལ་ལས་  (ཡ) ཡོད་པ་ཅིན་ (.) ལག་ལེན་འཐབ།
དཔེར་ན།   གཡོན།=  g.yon

༩༽   ཨ་ཡིག་ལུ་དབྱངས་ཡོད་པ་ཅིན་  དབྱངས་གི་སྡེབ་སྒྱུར་འདི་བྲི་དགོ།
དཔེར་ན།   ཨིན།= in
ཨོམ།= o